ถ้าคุณเคยใช้ เครื่องวัดระยะเลเซอร์ ไม่ว่าจะเป็นการวัดในบ้าน วัดพื้นที่ก่อสร้าง หรือแค่วัดความสูงของสิ่งปลูกสร้าง คุณอาจเคยเห็นลำแสงเล็ก ๆ ที่ยิงออกมาใช่ไหมครับ? หลายคนพอเห็นว่าเป็นแสงเลเซอร์ ก็อดคิดไม่ได้ว่า “มันอันตรายหรือเปล่านะ?” หรือ “ถ้ามันส่องเข้าตาเราจะเป็นอะไรไหม?” คำถามพวกนี้เป็นคำถามที่พบได้บ่อยครับ โดยเฉพาะจากคนใช้ทั่วไปที่ไม่ใช่ช่าง หรือเจ้าของบ้านที่เพิ่งเริ่มใช้เครื่องวัดระยะเลเซอร์ครั้งแรก

เพราะฉนั้น ผมจะพาไปดูกันแบบเคลียร์ ๆ เลยครับว่าแสงจาก เครื่องวัดระยะเลเซอร์ นั้นมันอันตรายแค่ไหน? ใช้อย่างไรถึงจะปลอดภัย? และมีอะไรที่ต้องระวังเป็นพิเศษบ้าง? เพื่อให้คุณมั่นใจได้เลยว่าใช้งานได้อย่างปลอดภัยแน่นอน

แสงเลเซอร์จาก “เครื่องวัดระยะเลเซอร์” คืออะไร?

แสงเลเซอร์ (Laser: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) คือแสงที่ถูกควบคุมให้เป็นลำแสงแคบ มีความยาวคลื่นเฉพาะ และเดินทางไปในทิศทางเดียวกันอย่างแม่นยำ มีจุดเด่นคือมีความเข้มของแสงสูง และการกระจายตัวต่ำ ทำให้มันสามารถเดินทางเป็นเส้นตรงในระยะไกลได้โดยไม่ฟุ้งกระจาย ซึ่งต่างจากแสงจากหลอดไฟ หรือแสงธรรมชาติทั่วไป

ในเครื่องวัดระยะเลเซอร์ แสงเลเซอร์นี้จะถูกปล่อยออกไปกระทบวัตถุเป้าหมาย แล้วสะท้อนกลับมายังเซนเซอร์เพื่อคำนวณระยะทางโดยใช้เวลาในการเดินทางของแสง ด้วยความที่ลำแสงมีทิศทางชัดเจนและแม่นยำสูง เครื่องวัดระยะจึงสามารถวัดได้ละเอียดแม้ในพื้นที่แคบ หรือกับวัตถุที่อยู่ห่างไกลครับ

ก่อนอื่นเราต้องเข้าใจก่อนครับว่าแสงเลเซอร์จากเครื่องวัดระยะเลเซอร์นั้น ไม่ใช่เลเซอร์แรงสูงเหมือนที่ใช้ในงานอุตสาหกรรม หรืองานผ่าตัดนะครับ มันเป็นเลเซอร์ที่ใช้สำหรับการวัดระยะทางเท่านั้น โดยทั่วไปมักจะเป็นเลเซอร์ระดับความเข้มแสงที่ปลอดภัยสำหรับผู้ใช้งานในสถานการณ์ทั่วไปครับ

แล้ว เครื่องวัดระยะเลเซอร์ ปลอดภัยแค่ไหน?

จริงอยู่ว่าเครื่องวัดระยะเลเซอร์รุ่นใหม่ในปัจจุบันถูกออกแบบมาให้ใช้งานง่าย และปลอดภัยมากขึ้นกว่าแต่ก่อนเยอะ แต่คำถามที่ว่า “เลเซอร์มันปลอดภัยจริงไหม?” ก็ยังคงวนเวียนอยู่ในใจของหลาย ๆ คน ทั้งมือใหม่ในวงการก่อสร้าง หรือเจ้าของบ้านที่แค่อยากวัดความยาวห้องสักหน่อยก็ตาม

ดังนั้น เพื่อให้เข้าใจและใช้งานได้อย่างปลอดภัยจริง ๆ เรามาทำความรู้จักกับประเภทของเลเซอร์ที่พบได้บ่อยในเครื่องวัดระยะเลเซอร์กันก่อนเลยครับ

ประเภทของเลเซอร์ตามระดับความปลอดภัย:

• Class 1: ปลอดภัยแม้จะมองตรงเข้าไปในแสงเลเซอร์ (ใช้ในอุปกรณ์วัดทั่วไป)
• Class 2: ปลอดภัยในระดับหนึ่ง แต่อย่ามองเข้าไปนาน ๆ ถ้าเลี่ยงได้ควรเลี่ยง
• Class 3R หรือ 3A: เริ่มมีความเสี่ยงมากขึ้น ใช้ในงานกลางแจ้ง หรือระยะไกล
• Class 3B/4: ระดับนี้เป็นอันตรายแล้วครับ และจะไม่พบในเครื่องวัดทั่วไป

เครื่องวัดระยะเลเซอร์ที่ใช้กันในวงการก่อสร้าง หรือใช้งานในบ้านทั่วไป มักจะอยู่ในกลุ่ม Class ต่ำ ๆ เช่น 1 และ 2 เท่านั้นครับ ซึ่งผู้ผลิตจะออกแบบให้มีความปลอดภัยต่อสายตาอยู่แล้ว ตราบใดที่ไม่เจตนาจ้องเข้าไปโดยตรงเป็นเวลานาน ๆ

แล้วถ้ามองเข้าไปในจุดเลเซอร์จะเกิดอะไรขึ้น?

ถ้าคุณเผลอมองเข้าไปในจุดเลเซอร์ของเครื่องวัดระยะเลเซอร์ แล้วรู้สึกแสบตา หรือระคายเคืองเล็กน้อย อย่าเพิ่งตกใจไปครับ ยิ่งถ้าเครื่องวัดระยะเลเซอร์ของคุณเป็นระดับ 1 หรือ 2 เพราะเลเซอร์เหล่านี้ออกแบบมาให้ปลอดภัยกับผู้ใช้งานทั่วไปอยู่แล้ว และแสงเลเซอร์ในระดับนี้มักจะกระพริบเร็วมาก ทำให้ดวงตามนุษย์สามารถหลบเลี่ยงได้ทันโดยอัตโนมัติ

อย่างไรก็ตาม ความรู้สึกระคายเคือง หรือมองไม่ชัดที่เกิดขึ้นชั่วขณะก็เป็นเรื่องที่ควรให้ความใส่ใจครับ โดยเฉพาะถ้าคุณมีโรคเกี่ยวกับดวงตา หรือใช้ยาที่มีผลต่อความไวต่อแสง ก็ไม่ควรเสี่ยงที่จะจ้องเลเซอร์โดยตรง ไม่ว่าจะเป็นเครื่องวัดระยะเลเซอร์ระดับไหนก็ตาม

1. แสบตา หรือรู้สึกระคายเคืองเล็กน้อย (เฉพาะ Class 2)

นี่เป็นอาการเบื้องต้นที่หลายคนอาจรู้สึกได้เมื่อเผลอมองเข้าไปในจุดเลเซอร์โดยตรงครับ โดยเฉพาะเครื่องวัดระยะเลเซอร์ระดับ 2 ที่แม้จะไม่อันตรายร้ายแรง ก็มีความเข้มของแสงมากพอที่จะทำให้ดวงตาเกิดอาการระคายเคืองได้ชั่วขณะ

บางคนอาจจะรู้สึกว่าตาแห้ง แสบ หรือมีอาการพร่ามัวในช่วงเวลาสั้น ๆ ซึ่งหากคุณมีสุขภาพตาที่ไวต่อแสงอยู่แล้ว หรือมีอาการตาล้า ก็อาจจะรู้สึกได้ชัดกว่าคนทั่วไปครับ

• หลีกเลี่ยงการจ้องแสงเลเซอร์โดยตรง แม้เพียงชั่วขณะ
• อย่ายิงเครื่องวัดระยะเลเซอร์เข้ากระจก หรือพื้นผิวสะท้อนแสง เพราะแสงอาจสะท้อนกลับเข้าตา
• ถ้าจำเป็นต้องใช้งานเครื่องวัดระยะเลเซอร์ใกล้ระดับสายตา ให้สวมแว่นตานิรภัย หรือปรับมุมยิงให้ต่ำกว่าระดับดวงตาเสมอ
• หากมีอาการแสบตาให้พักสายตา หลีกเลี่ยงแสงจ้าสักระยะ และถ้ารู้สึกผิดปกติควรปรึกษาจักษุแพทย์

2. ตาพร่าชั่วขณะ จากความจ้าของแสง

เมื่อแสงเลเซอร์ส่องเข้าตาโดยตรง แม้เพียงเสี้ยววินาที ความเข้มของแสงที่พุ่งเป็นลำแคบ ๆ ก็อาจทำให้เกิดอาการพร่ามัว หรือมองไม่ชัดได้ชั่วขณะได้ครับ อาการนี้เกิดจากความจ้าของแสงที่ทำให้ดวงตาต้องใช้เวลาปรับโฟกัสใหม่ หรือเกิดภาพติดตา (afterimage) ในระยะสั้น

โดยทั่วไปอาการเหล่านี้จะหายไปเองในไม่กี่นาที แต่ถ้าเกิดบ่อย หรือจ้องนาน ๆ โดยไม่ตั้งใจ ก็อาจมีผลกับประสิทธิภาพการมองเห็นชั่วคราวได้ โดยเฉพาะในหน้างานที่ต้องการความแม่นยำ

• หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องวัดระยะเลเซอร์ในระดับสายตาโดยตรง
• ใช้แว่นตานิรภัยเมื่อใช้งานในพื้นที่แสงจ้า
• อย่าใช้เครื่องวัดระยะเลเซอร์ในพื้นที่มืดจัด หรือมีแสงสะท้อนสูง
• ถ้ารู้สึกตาพร่า หรือแสบตา ให้พักสายตาและหลีกเลี่ยงแสงแรงชั่วคราว

3. อาจเกิดภาพติดตา (afterimage) 

อาการนี้เกิดจากแสงเลเซอร์ที่เข้ม และเดินทางเป็นลำแสงแคบ ถ้าคุณจ้องแสงเลเซอร์โดยตรงนานเกินไป ส่งผลให้ดวงตาเกิดภาพ หรือเงาหลงเหลือในจอรับภาพภายในตา แม้อาการจะหายเองได้ภายในไม่กี่นาที แต่ถ้าเกิดบ่อย ๆ อาจทำให้เกิดความเมื่อยล้าทางสายตา และทำให้ประสิทธิภาพในการมองเห็นในพื้นที่ทำงานลดลงครับ

• หลีกเลี่ยงการใช้งานเครื่องวัดระยะเลเซอร์ในพื้นที่มืด หรือมีพื้นผิวสะท้อน
• อย่าจ้องแสงเลเซอร์โดยตรงแม้เพียงไม่กี่วินาที
• หากรู้สึกตามัวให้พักสายตาทันที
• หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 10–15 นาที ควรปรึกษาจักษุแพทย์

สิ่งสำคัญคือ: อย่าจ้องแสงเลเซอร์โดยตรง ไม่ว่าระดับใดก็ตามครับ เพราะแม้แสงจากเครื่องวัดระยะเลเซอร์จะไม่อันตรายร้ายแรงในทันที แต่ก็ไม่ควรเสี่ยง ยิ่งหากคุณมีโรคเกี่ยวกับดวงตา

ใช้ เครื่องวัดระยะเลเซอร์ อย่างไรให้ปลอดภัย?

แม้เครื่องวัดระยะเลเซอรจะออกแบบมาให้มีความปลอดภัยในระดับหนึ่ง แต่ความปลอดภัยที่แท้จริงนั้นก็ยังขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของผู้ใช้งานอยู่ดีครับ การใช้งานที่ไม่รอบคอบ เช่น ยิงเลเซอร์ไปในที่ที่มีผู้คนพลุกพล่าน หรือปล่อยให้เด็กเล่นกับเครื่องมือโดยไม่ได้รับการดูแล ก็สามารถนำไปสู่อันตรายได้เช่นกัน

ในพื้นที่ก่อสร้าง หรือสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงเร็ว การใช้งานอย่างมีสติ และตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนใช้งานทุกครั้ง จะช่วยลดความเสี่ยงจากแสงเลเซอร์ได้มากเลยครับ และยังช่วยให้เครื่องวัดระยะเลเซอร์ ทำงานได้อย่างแม่นยำอีกด้วย

• ตรวจสอบตำแหน่งก่อนยิงเลเซอร์ ว่าปลอดภัยจากการส่องเข้าตาคนรอบข้าง
• ไม่วางเครื่องวัดระยะเลเซอร์ไว้ในที่ที่อาจหมุน หรือเอียงได้ง่าย
• หลีกเลี่ยงการใช้งานในที่มีแสงสะท้อนสูง เช่น กระจก หรือโลหะเงา
• ใช้เครื่องในแนวเอียงต่ำ หลีกเลี่ยงการส่องในระดับสายตา
• พกแว่นตานิรภัยติดไว้ หากต้องทำงานในพื้นที่แสงแรง หรือสว่างจ้า

ข้อควรระวังในการใช้งาน:

ก่อนที่เราจะเริ่มใช้งาน เครื่องวัดระยะเลเซอร์ ไม่ว่าจะในบ้านหรือในไซต์งาน หลายครั้งความเคยชิน ความเร่งรีบ หรือความเข้าใจผิดเพียงเล็กน้อย ก็อาจนำไปสู่อันตรายได้เลย การใช้งานเครื่องวัดระยะเลเซอร์นั้น แม้จะดูไม่ซับซ้อน แค่กดปุ่มแล้วยิงเลเซอร์ออกไป ก็ยังมีหลายจุดที่ควรระมัดระวัง และบางเรื่องก็เป็นสิ่งที่มือใหม่ หรือมืออาชีพบางคนอาจมองข้ามไป

เพราะฉะนั้น เพื่อให้คุณสามารถใช้เครื่องมือได้อย่างปลอดภัย และมั่นใจทุกครั้งที่ใช้งาน ผมขอรวบรวมข้อควรระวังหลัก ๆ ที่ควรใส่ใจไว้ดังนี้ครับ

1. ติดสติ๊กเกอร์เตือนบนตัวเครื่อง

เพื่อให้คนรอบข้างรู้ว่าอุปกรณ์มีเลเซอร์ ลดความเสี่ยงจากการจ้อง หรือเดินผ่านลำแสงโดยไม่รู้ตัว

2. แจ้งเตือนผู้ร่วมงานก่อนใช้งาน

โดยเฉพาะในไซต์ก่อสร้างที่มีคนเดินผ่านเยอะ อาจใช้คำพูดง่าย ๆ หรือวางป้ายเตือนบริเวณจุดทำงาน

3. หันเครื่องลงพื้นเวลาหยุดใช้งาน

ป้องกันแสงสะท้อนเข้าใครโดยไม่ตั้งใจ โดยเฉพาะถ้าวางเครื่องไว้โดยไม่ได้ปิดการทำงาน

4. ตรวจสอบความสะอาดของเลนส์

ฝุ่น หรือคราบที่เกาะอยู่บนเลนส์อาจทำให้แสงเลเซอร์กระจาย หรือหักเหไปในทิศทางที่ไม่ต้องการ ซึ่งเสี่ยงต่อการที่แสงจะส่องเข้าตาคนรอบข้าง

5. อ่านคู่มือก่อนใช้งานทุกครั้ง

ไม่ว่าคุณจะคุ้นเคยกับเครื่องมือมากแค่ไหน คู่มือคือแหล่งข้อมูลชิ้นสำคัญ โดยเฉพาะหากเป็นรุ่นใหม่ หรือมีฟังก์ชันเพิ่มเติมที่คุณยังไม่เคยใช้

มีเทคนิคอะไรเพิ่มเติมเพื่อความปลอดภัยสูงสุด?

นอกจากนี้ยังมีแนวทางที่ช่างมืออาชีพหลายคนแนะนำกันไว้ครับ เพื่อให้มั่นใจว่าแม้จะต้องใช้ในพื้นที่ที่มีคนเยอะ หรือหน้างานที่มีสภาพแวดล้อมไม่แน่นอน ก็ยังสามารถควบคุมความปลอดภัยได้ดี ไม่ใช่แค่เรื่องของการหลีกเลี่ยงอันตรายจากแสงเลเซอร์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงการวางระบบการใช้งานให้มีระเบียบ ปลอดภัย และลดความเสี่ยงจากปัจจัยรอบข้างให้ได้มากที่สุด

การใช้งานเครื่องวัดระยะเลเซอร์ในพื้นที่ก่อสร้าง หรือสถานที่สาธารณะ เราจำเป็นต้องคิดเผื่อถึงพฤติกรรมของผู้คนรอบตัว เช่น เด็กเล็กที่อาจวิ่งเข้ามาโดยไม่รู้ตัว หรือเพื่อนร่วมงานที่กำลังทำงานอยู่ในแนวสายตาเลเซอร์ เพราะบางครั้งแม้เราจะใช้งานอย่างระมัดระวัง แต่คนอื่นอาจไม่รู้ว่าเครื่องวัดระยะเลเซอร์กำลังทำงานอยู่ก็ได้ครับ

สรุป: เลเซอร์จากเครื่องวัดระยะ อันตรายไหม?

คำตอบคือ “ไม่อันตราย ถ้าใช้อย่างถูกต้อง” ครับ เครื่องวัดระยะเลเซอร์ถูกออกแบบมาให้ใช้งานง่ายและปลอดภัยในชีวิตประจำวัน ขอแค่คุณไม่มองแสงโดยตรง และใช้ตามคำแนะนำของผู้ผลิต ก็สามารถใช้งานได้อย่างมั่นใจ

ผมขอสรุปข้อควรรู้ไว้ให้ชัด ๆ อีกทีนะครับ:

• เครื่องวัดเลเซอร์ทั่วไปเป็น Class 1 หรือ 2 ปลอดภัยต่อสายตาหากไม่จ้องโดยตรง
• แสงเลเซอร์แม้จะดูเล็ก และอ่อน แต่ก็ไม่ควรเล่น หรือยิงใส่หน้าคน
• มีเทคนิคมากมายที่จะช่วยให้คุณใช้งานได้ปลอดภัยมากขึ้น
• การอ่านคู่มือ และใช้ตามฟังก์ชันของเครื่องเป็นสิ่งที่ควรทำเสมอ

สุดท้ายนี้… ถ้าคุณใช้ เครื่องวัดระยะเลเซอร์ อย่างเข้าใจ และมีสติทุกครั้งที่ใช้งาน มั่นใจได้เลยครับว่าคุณจะได้เครื่องมือที่ทั้งแม่นยำ สะดวก และปลอดภัยแน่นอนครับ